Pożyczki od znajomych i rodziny

Jak mówi stara mądrość ludowa „jeżeli chcesz stracić przyjaciela – pożycz mu pieniądze”. Choć w naszych czasach mocno rozwinęła się działalność kredytowa banków oraz pojawiły się na rynku łatwo dostępne pożyczki oferowane przez instytucje pozabankowe to właśnie rodzina i znajomi przychodzą na myśli jako najłatwiejszy sposób uzyskania wsparcia finansowego w postaci pożyczki. Często jest to jednak źródło będące ostatnią deską ratunku dla zadłużonego. Tego rodzaju pożyczki obwarowane są podwójnym ryzykiem – z jednej strony możemy stracić pieniądze, a z drugiej strony przekreślić relację z osobą nam bliską. Czy zatem powinniśmy decydować się na ich udzielanie?

Dlaczego pożyczamy pieniądze od rodziny i znajomych?

Pożyczki od rodziny to według badań jedna z najpopularniejszych form (oprócz zakupów na raty) łatania dziur w finansach osobistych. Z prośbami o pożyczkę do bliskich Polacy kierują się prawie tak często, jak sięgają po karty kredytowe czy kredyty gotówkowe.

Z badań wynika, że największymi pożyczkobiorcami rodzinnych pożyczek są osoby młode, które nie mają jeszcze najczęściej żadnej historii kredytowej. Bardzo często ich potrzeby konsumpcyjne przewyższają stan posiadanych aktualnie oszczędności. Skłonność do pożyczania od bliskich maleje wraz z wiekiem. Starsze osoby, mimo, że pożyczają mniej, to stają się dawcami pożyczek z uwagi na zgromadzone oszczędności, którymi wspierają młodszych członków swojej rodziny.

Przyczyną, która skłania do zwrócenia się z prośbą o wsparcie pieniężne u bliskich często jest to, że wcześniej taka osobą spotkała się z decyzją odmowną związaną z przyznaniem kredytu ze strony banku lub instytucji pożyczkowej. Inny powód wiąże się z potrzebą uzyskania pożyczki na obsługę aktualnie posiadanego zadłużenia, czyli celem pożyczki od bliskich jest spłata zaciągniętych zobowiązań wobec instytucji finansowych. W takim wypadku brak płynności finansowej wynikający z sytuacja skrajnego zadłużenia niesie ze sobą szczególnie duże ryzyko dla wierzyciela mogące skutkować poważnymi problemami w odzyskaniu należności.

Jak pożyczka może zmienić relację między bliskimi osobami?

Kiedy w grę wchodzą pieniądze pojawia się ryzyko, dotykające finansów naszych i drugiej osoby, ale również relacji emocjonalnej. Przykładów życiowych historii, w których udzielona pożyczka poróżniła najlepszych przyjaciół czy nawet bliskich znamy wiele. Zamiast oczekiwanego wzmocnienia i pogłębiania przyjaźni oraz wdzięczności za udzielone wsparcie finansowe pojawia się złość i rozczarowanie.

Należy pamiętać, że udzielenie pożyczki całkowicie odwraca relację emocjonalną pomiędzy dwiema równymi osobami. Pożyczka zawsze jest się długiem, a pożyczkobiorca staje się w pewien sposób niewolnikiem wierzyciela. Za każdym razem układ ten sprawia, że ten, który musiał pożyczyć traci cząstkę swojej osobistej wolności i przestaje się czuć komfortowo wobec osoby, u której zaciągnął zobowiązanie. W razie problemów z terminową spłatą dodatkowo potęguje się u dłużnika poczucie wstydu i dlatego zaczyna on unikać kontaktów ze swoim wierzycielem.

Wraz z przedłużający się okresem spłaty zobowiązania i rosnącym niepokojem z tym związanym u osoby, która tej pożyczki udzieliła, pojawia się potrzeba ingerowania w życie swojego dłużnika i kontrolowania go. Dłużnik czując coraz większą presję związaną z obawą oraz determinacją w odzyskaniu swoich pieniędzy przez wierzyciela, a także z uwagi na odczuwalny coraz bardziej ciężar swojego zobowiązania, zaczyna przelewać negatywne emocje na niego. Z tego też powodu pożyczkodawca zamiast oczekiwanej wdzięczności, otrzymuje w zamian gorzkie słowa i oskarżenia o chciwość, bezduszność czy wyzysk. Jest to reakcja obronna bezradnego dłużnika, który nie jest w stanie znaleźć sposobu na spłatę swojego długi i uwolnienia się z przytłaczającego go zobowiązania.

Czy warto pożyczać pieniądze rodzinie i znajomym?

Pożyczki od rodziny to przede wszystkim przejaw chęci pomocy i wsparcia w ramach łączącej bliskich więzi emocjonalnej. Bywa, że sytuacja osobista naszych bliskich czy znajomych jest kryzysowa i czujemy naturalną potrzebę zaoferowania im wsparcia. Dodatkowo kieruje nami zobowiązanie do udzielania pomocy osobom, z którymi jesteśmy związani emocjonalnie. Samo pożyczanie pieniędzy nie jest złe, ale trzeba robić to odpowiedzialnie w oparciu o zachowanie kilku dobrych praktyk.

Przede wszystkim musimy odpowiedzieć sobie na pytanie czy kwota pożyczki, którą chcemy udzielić nie naruszy poziomu naszego poczucia bezpieczeństwa finansowego? Innymi słowy, czy gdybyśmy mieli nie odzyskać tej kwoty stanie się to dla nas kłopotliwym obciążeniem naszego budżetu. To pytanie wydaje się kluczowe w kontekście naszej świadomości faktu, że sytuacja materialna osoby, która zwraca się do nas z prośbą o pożyczkę jest zła. Na rynku łatwo dostępnych i szybkich pożyczek przez internet, osoby z minimalną choćby zdolnością kredytową są w stanie otrzymać kwotę w wysokości kilku tysięcy złotych. Dodatkowo firmy z sektora pozabankowego jak np. ViaSms.pl udzielają pierwszej pożyczki zupełnie za darmo, nie pobierając z tego tytułu żadnego oprocentowania. Czemu taka osoba nie zwróci się z dowodem osobistym do takiej instytucji, która udzieli jej pożyczki w czasie krótszym niż 15 min? Musimy liczyć się z tym, że osoba prosząca nas o pożyczkę nie ma możliwości zaciągnięcia w tej sposób zobowiązania z uwagi na swoje liczne zaległości, a to oznacza, że istnieje poważne ryzyko, że pożyczonej kwoty już nigdy nie zobaczymy lub zostanie ona nam zwrócona w odległym terminie.

Racjonalnym rozwiązaniem wydaje się być pożyczenie przyjacielowi kwoty w takiej wysokości, w której jesteśmy w stanie mu ja podarować. Bez żadnych zobowiązań, oczekiwań i żalu. Sami musimy określić poziom tej kwoty. Jeżeli pożyczka nie zostanie zwrócona – zapomnimy o niej, odsuniemy od siebie ryzyko wystąpienia kłopotliwej sytuacji wierzyciel-dłużnik i nie narazimy na nadszarpnięcie lub utratę naszej relacji.

Jeżeli zdecydujemy się pożyczyć wyższą kwotę pieniędzy pamiętajmy o udokumentowaniu zawarcia umowy, a także spisania warunków jej udzielania, w tym zwłaszcza określenia terminu spłaty. Mamy prawo również umówić się na określony procent z tytułu udostępnienia pieniędzy, bo przecież pieniądze pracują i tracą na wartości. Jeżeli pójdzie nawet coś nie tak, to w skrajnej sytuacji zawsze będziemy w stanie dowieść przed sądem, że taka pożyczka została zawarta, a następnie wyegzekwować na gruncie prawnym swoją należność.